Karolina Sobańska. Odeska Mata Hari

Karolina Sobańska z domu Rzewuska. Kim była? Carską agentką na usługach III Oddziału?, polską patriotką działającą pod przykryciem swego kochanka – szefa tajnej policji na południu Rosji?, kobietą nieszczęśliwie zakochaną, którą los wciągnął w wir historii?, czy też zwykłą awanturnicą, nie mogącą żyć bez zastrzyku adrenaliny?! Odpowiedzi na te pytania chyba już nie znajdziemy, ale pewnie wszystkim po trochu. Jedno jest tylko pewne: dziwnym trafem była zawsze tam, gdzie coś się działo, wokół niej rozgrywała się historia przez duże H. Przez jej odeski salon przewinął się cały rój postaci ważnych dla polskiej i rosyjskiej historii: przyszli dekabryści, listopadowi powstańcy, literaci, poeci, a to, czego od nich się dowiadywała, mknęło pocztą na ręce jej mocodawców w stolicy Cesarstwa. Wśród jej gości byli zesłani do Odessy Mickiewicz i Puszkin – romantycy, którym piękna Polka zawróciła w głowie. Bo piękna i obdarzona ogromnym seksapilem pani Karolina była, co poświadczają jej współcześni, dodając przy tym, że za tym pięknem kryła się cyniczna i wyrachowana carska agentka. Tylko ona wie jaki był jej udział w rozszyfrowaniu spisku przyszłych dekabrystów i patriotów w Polsce, likwidacja prób oporu w Królestwie Polskim po upadku listopadowego zrywu, ilu patriotów powędrowało z jej przyczyny na zsyłkę, a ilu... od niej uratowała.

Czy była tylko dzieckiem epoki? Kosmopolityczną arystokratką, dla której pojęcie Ojczyzna nic nie znaczyło?

Idąc jej tropem, poznajemy Odessę, Petersburg, Rzym, Krym, Warszawę, Drezno, Paryż, środowiska, w których się obracała, otoczenie, w którym się wychowywała, rodzinę: jej pradziadem był niesławny targowiczanin Seweryn Rzewuski, jedna z sióstr to Ewelina Hańska, kochanka i chwilowa żona Balzaka, bracia: Henryk – znany pisarz i Adam – wyższy oficer rosyjskiej armii, bez skrupułów tłumiący powstanie listopadowe.

Choć miała trzech czy też czterech (co do jednego to trudno być pewnym) mężów, to jednak do historii przeszła jako Sobańska.

Andrzej Palacz (ur. 1957) – redaktor naczelny magazynu „Wydawca” i portalu www.wydawca.com.pl, szef wydawnictwa Inicjał, tłumacz książek z języka rosyjskiego. Nakładem prowadzonego przez niego wydawnictwa ukazują się książki z zakresu historii Polski i Rosji.